Uprawiając jazdę konną powinniśmy zawsze liczyć się z możliwością wystąpienia nieszczęśliwego wypadku, w wyniku którego możliwe jest doznanie uszczerbku na zdrowiu.
Należy zauważyć, że jeździec korzystający jako konsument z usług ośrodka jeździeckiego jest szczególnie chroniony przez prawo, dlatego w umowach zawieranych z udziałem jeźdźców – konsumentów należy zachować szczególną ostrożność, albowiem wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności wobec jeźdźca konsumenta za szkodę na osobie oraz wyłączenie lub istotne ograniczenie odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania uznane zostało za klauzulę niedozwoloną. Szkoda na osobie obejmuje uszczerbki wynikające z uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia, pozbawienia życia oraz naruszenia innych dóbr osobistych człowieka, które mogą przybrać postać szkody majątkowej lub niemajątkowej – krzywdy.
W przypadku jeźdźca konsumenta – kwestia zmiany zasad odpowiedzialności kontraktowej i deliktowej może być usprawiedliwiona jedynie w przypadku, gdy nie jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i nie prowadzi do rażącego naruszenia interesów konsumenta.
Pojęcie dobrych obyczajów nie jest współcześnie rozumiane jednolicie; jedni autorzy przyjmują, że są to normy moralne i zwyczajowe stosowane w działalności gospodarczej. Inni twierdzą, że pojęcie to należy odnieść do postępowania jednostki w określonej dziedzinie, z tym że w każdej sferze działalności wykształcają się własne wzorce dobrych obyczajów. Termin ten odnosi się także do zachowania przedsiębiorców w działalności gospodarczej, ewentualnie również do tradycyjnych kryteriów etycznych, wspólnych dla wszelkich sfer aktywności zarobkowej, także do zasad lojalności.
Termin „interesy” konsumenta proponuje się rozumieć szeroko, nie tylko jako interes ekonomiczny, ale również przy uwzględnieniu aspektu zdrowia konsumenta i jego bliskich oraz dyskomfortu konsumenta, spowodowanego np. takimi czynnikami, jak strata czasu, dezorganizacja życia, niewygoda, przykrości itp. Naruszenie interesów konsumenta musi być w stopniu „rażącym”. Określenie „rażący” odnosi się do wypadków znacznego, szczególnie doniosłego odbiegania przyjętego uregulowania od zasad uczciwego wyważenia praw i obowiązków.
W świetle powyższego, należy uznać za niezgodne z prawem wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności za szkodę, którą przedsiębiorca (właściciel ośrodka jeździeckiego) mógłby wyrządzić konsumentowi nieumyślnie (np. za szkodę wyrządzoną przez rażące niedbalstwo). Z kolei, postanowienie wyłączające (ograniczające) odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną umyślnie jest, z mocy prawa bezwzględnie nieważne. Niedozwolone jest również ograniczenie odpowiedzialności wobec konsumenta za osoby, z których pomocą właściciel ośrodka jeździeckiego zobowiązanie wykonuje, jak również osoby, którym wykonanie zobowiązania powierza (zatrudnieni instruktorzy jazdy konnej).
Reasumując, stwierdzić należy, że zapisy umowne lub pisemne oświadczenia o zwolnieniu właściciela ośrodka jeździeckich od całkowitej odpowiedzialności w przypadku doznania przez jeźdźca uszczerbku na zdrowiu są niedopuszczalne przez prawo i nie będą wiążące dla jeźdźca – konsumenta. Z uwagi na szczególną ochronę praw konsumenta w prawie cywilnym, nie jest też możliwe wyłączenie odpowiedzialności za rażące niedbalstwo, co w przypadku stosunku cywilnoprawnego między przedsiębiorcami jest jak najbardziej zgodne z prawem.
Oceniając dopuszczalność i skuteczność umownego złagodzenia odpowiedzialności osobistej dłużnika (właściciela ośrodka jeździeckiego) – konieczne będzie zawsze odwołanie się do okoliczności konkretnego przypadku i dopiero całość stanu faktycznego zadecyduje, czy ograniczenie odpowiedzialności jest skuteczne i zgodne z prawem. Zawsze, dokonując tej oceny, należy mieć na uwadze właściwość (naturę) stosunku zobowiązaniowego i stopień ryzyka niebezpieczeństwa występującego w jeździe konnej.
19 listopada 2014